مسجد وکیل شیراز، پاورپوینت مسجد وکیل شیراز، تحلیل مسجد وکیل شیراز، پلان مسجد وکیل شیراز، تحلیل مسجد وکیل، پاورپوینت تحلیل مسجد وکیل

در قسمت غربی بازار وکیل مسجدی قدیمی و زیبا قرار دارد که در دوران حکومت زندیه و به دست کریم‌ خان زند ساخته شده است. طرح مسجد وکیل یک طرح دو شبستانی است و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است که هر دو معماری خیره‌ کننده‌ ای دارند. این اثر از سال 1311 در فهرست آثار ملی قرار دارد.

تاریخچه بنا

دوره ی زندیه، دوره ای از معماری ایران است که حلقه ی اتصالی میان معماری صفویه و معماری قاجار محسوب میشود. گرچه کریمخان در دوران فرمانروایی خود در شیراز بناها و ساختمان های زیادی به تقلید پادشاهان صفوی ایجاد کرد؛ اما بناهای عهد زندیه هیچ کدام به عظمت و استحکام و اهمیت و اعتبار بناهای عهد صفوی نمیرسد. مسجد وکیل یا جامع وکیل از آثار دوره زندیه در شیراز است. مسجد وکیل، حمام وکیل و بازار وکیل عماراتی هستند که به مجموعه‌ وکیل شهرت دارند و در مرکز شهر شیراز احداث شده ‌اند. طبق اسناد، تاریخ ساخت مسجد به سال 1187 هجری قمری باز‌می‌ گردد که دو سال ساخت آن به طول انجامیده است و هم‌ زمان با احداث ساختمان میدان و بازار بوده است. بنابر نقل قول‌ ها و متون تاریخی، این مسجد توسط حسین علی میرزا فرمانفرما (پسر فتحعلی‌شاه قاجار) مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

مطلب مرتبط :
معماری صفویه + پاورپوینت

مطلب مرتبط :
معماری قاجاری + پاورپوینت

معماری بنا

مسجد وکیل شیراز حدود 9 هزار مترمربع مساحت، 120 متر طول و 80 متر عرض دارد، این مسجد بر خلاف مساجد سلجوقی و صفوی کالبد مرتفع زیر گنبد جای خود را به شبستانی کم نظیر داده که آرامش و نظم را در فضایی روحانی تداعی میکند.

ورودی بنا

این مسجد دارای یک ورودی اصلی و دو ورودی فرعی به شبستان شرقی و فضای خدماتی میباشد.

ورودی اصلی مسجد در مجاورت بازار شمشیرگر ها قرار دارد. این ورودی دارای دو لنگه در است که هر یک از ارتفاعی بالغ بر 8 متر و عرضی حدود 3 متر برخوردارند. کافی است سرتان را بالا بگیرید تا مبهوت سقف زیبایی شوید که منقوش به تصاویر کاشی‌ کاری شده از گل و بته است و عبارت زیبای لااله الا الله به خط کوفی در آن به چشم می‌خورد.

بر فراز سردر مسجد کتیبه‌ ای کاشی‌ کاری شده از آیات قرآنی به چشم می‌خورد که با خط نسخ نوشته شده است و در پایان آن نیز تاریخ 1306 هجری قمری دیده می‌شود. بر فراز این کتیبه و در میان فضایی کاشی ‌کاری شده کتیبه ‌ای دیگر وجود دارد که نام فتحعلی شاه و حسین علی میرزا با خط ثلث و آب‌ طلاکاری شده بر روی آن نقش بسته است. بیشتر این کاشی‌ کاری‌ ها، بر اثر زلزله از میان رفته ‌اند و برخی از آن‎‌ها در زمان فتحعلی شاه قاجار مورد مرمت قرار گرفته ‌اند.

صحن مسجد

حیاط مسجد با سنگ ‌های بزرگ مفروش شده و مربع ‌مستطیل شکل است. این حیاط ابعادی برابر 60 در 65 متر دارد. حوضی بزرگ با ابعاد 40 در 5 متر در میان آن خودنمایی می‌کند که از قطعات بزرگ سنگ ساخته شده است. در بخش شمال ‌شرقی حیاط مسجد به حیاطی کوچک بر می‌خوریم که حوضی سنگی به طول و عرض 12*7 متر در میان خود دارد. طول این حیاط 35 متر است و عرض آن به حدود 20 متر می‌رسد. دسترسی به این حیاط از طریق یک دالان امکان‌ پذیر است.

ایوان شمالی

در قسمت شمالی مسجد وکیل شیراز، طاقی بلندی وجود دارد که که از دو گلدسته کاشی ‌کاری شده تشکیل شده است و ارتفاع آن به 20 متر می‌رسد. عرض دهنه‌ این طاق بیش از 12 متر است و کارشناسان معتقدند که این اندازه با احتساب جرز های کاشی‌ کاری شده در قسمت ‌های چپ و راست طاق، می‌ تواند تا 20 متر نیز تخمین زده شود. سه طاق‌ نمای کوچک و یک شاه تویزه (تویزه بزرگ) در چهار قسمت طاق مروارید تعبیه شده است؛ یکی از طاق ‌نماها راه ورودی به حیاط مسجد محسوب می‌شود و مابقی رواقی را با عرض 5 متر تشکیل می‌ دهند.

ایوان جنوبی

در مقابل طاق مروارید و در بخش جنوبی، ایوان یا طاقی دیده می‌شود که از چهار طاق ‌نما تشکیل شده است. ازاره این ایوان را با سنگ ‌های حجاری شده تزیین کرده و در دیواره‌ ها کاشی هفت‌ رنگ به کار برده ‌اند. روی جرزهای (دیواره‌ ها) ایوان، استفاده از کاشی ‌های هفت‌ رنگ به چشم می‌خورد و طرفین آن‌ ها را نیز با کاشی ‌کاری معرق مزین کرده ‌اند. در این ایوان دو کتیبه مربوط به دوره فتحعلی شاه دیده می‌شود که تاریخ های 1243 و 1244 بر روی آن‌ ها حک شده است.

شبستان جنوبی

طراحی مسجد به‌ گونه ‌ای بوده که دو ایوان و دو شبستان در بخش ‌های جنوبی و شرقی داشته باشد. در قسمت زیرین طاق جنوبی، در ورودی شبستان بزرگ مسجد قرار دارد که ابعاد آن 36 در 75 متر است و کارشناسان معماری مساحت آن را حدود 5 هزار متر مربع برآورد کرده ‌اند.کف شبستان پوشیده از تخته‌ سنگ ‌هایی کاملا صاف است و ازاره‌ آن تا ارتفاع 1.5 متری از سطح زمین زیر لایه ‌ای از سنگ گندمک پنهان شده است. سطوح پوشش طاق و گنبد شبستان آجری است. تزیینات کاشی‌ کاری در گنبد های بین تویزه ‌ها به چشم می‌خورد و به غیر از دهانه مرکزی، که از ورودی آغاز شده و به محراب می‌رسد، همه جا کاشی ‌کاری معرق دیده می‌شود. عرق‌ چین‌ ها با آجر پوشیده شده ‌اند و زیبایی خاص خود را دارند.

منبر و محراب مسجد

منبر مسجد وکیل از سنگ مرمر ساخته شده است و به نیت 14 معصوم، 14 پله‌ یک اندازه دارد و نقش گل‌های چند پر بر حاشیه دو طرف آن دیده می‌شود. می‌گویند که سازندگان این بنای تاریخی سنگ ‌های مرمر به‌ کاررفته در ساخت پله ‌ها را به دستور کریم‌خان زند از مراغه آورده‌اند. آوردن این سنگ‌ها از راه‌ های پر پیچ ‌و خم توسط چهار پایان آن قدر هزینه ‌بر و سخت بود.

محراب مسجد در سمت راست منبر قرار داد. کاشی ‌کاران ماهر، جرز های چپ و راست محراب را با کاشی‌ هفت ‌رنگ و نقوش گل ‌و بوته زینت داده ‌اند و عبارت زیبای یا علی با خط کوفی و به ‌صورت معرق‌ کاری بر روی آن حک شده است. سقف مقرنس ‌کاری شده محراب و عبارات حک شده بر کاشی‌های وسط آن فضایی خارق ‌العاده را در آن ایجاد می‌کند. ازاره‌ محراب تا ارتفاع بیش از 1 متر پوشیده از سنگ مرمر است و همین مساله زیبایی آن را افزایش می ‌دهد.