مسجد کبود تبریز، معماری مسجد کبود، پاورپوینت مسجد کبود تبریز، تحلیل مسجد کبود تبریز، پاورپوینت تحلیل معماری مسجد کبود تبریز

مســجد کبــود از آثــار ارزشــمند تبریز اســت کــه از دیرباز جایــگاه والایی در میــان مردم شــهر و رهگذران داشــته اســت. مسجد کبود تبریز با معماری بسیار زیبا و منحصر به‌ فردش، متعلق به قرن نهم هجری قمری و باقی مانده از دوران پادشاهی قراقویونلوها است. معماری زیبای مسجد کبود را می‌توان نمونه ‌ای قابل ‌توجه از معماری اسلامی ایران دانست. کاشی‌های معرق فیروزه ‌ای و لاجوردی، نقش و نگارهای اسلیمی و طراحی نوین هندسی، از خصوصیات برجسته در معماری مسجد کبود هستند. این بنا در گذشته کاربری گسترده ‌تری داشته و با وجود آسیب ‌های فراوان در طول سالیان دراز، هم‌چنان شکوه و زیبایی خود را حفظ کرده است.

تاریخچه مسجد کبود

مسجد کبود تبریز قدمتی 600 ساله دارد. این مسجد که در اصل بخشی از عمارت وسیع مظفریه بوده است، در زمان حکومت سلطان ابوالمظفر جهانشاه، قدرتمند ترین پادشاه دوره قراقویونلوها در سال 870 هجری قمری و 845 هجری شمسی در تبریز و به دستور او ساخته شد. بنا بر روایت‌ های تاریخی موجود، همسر جهانشاه، جان بی گم خاتون یا صالحه دختر او، نقش موثری در ساخت مسجد کبود داشته ‌اند. سال ساخت مسجد کبود بر کتیبه ‌ای در سردر ورودی مسجد به چشم می‌خورد، اما این تاریخ متعلق به زمان پایان ساخت کاشی کاری ‌های مسجد است و به این ترتیب می‌توان زمان ساخت مسجد کبود را کمی قبل از این تاریخ دانست. برخی از مورخان مدت زمان ساخت این مسجد را نزدیک به 30 سال تخمین می ‌زنند.

معماری مسجد کبود

مسجد کبود بنایی چند منظوره محسوب می شود که با شیوه معماری آذری ساخته شده است، سبکی در معماری ایرانی پس از اسلام که منسوب به آذربایجان است و کاشی کاری، گره سازی درهم، گچبری و مقرنس کاری از ویژگی های آن به شمار می روند. این بنا به عنوان مسجد - مقبره کاربرد دارد چرا که هم مسجد است و هم در بخش جنوبی آن مقبره هایی وجود دارند. این مسجد برخلاف سایر مساجد هم دوران خودش، فاقد میانسرا بوده و برای سازگاری با آب و هوای تبریز به صورت برونگرا و تمام مسقف ساخته ‌شده است. این سازگاری باعث شده تا همه فضاها در تمام فصول سال قابل استفاده باشند.

سردر بنا

اولین چیزی که در مسجد کبود توجه را به خود جلب می کند، بزرگی و بلندی سردر آن است. ارتفاع سردر فقط دو برابر پهنای آن است اما خطای چشمی در اینجا به وجود می آید که باعث شده بیننده ارتفاع سردر را چیزی بیش از اینها تصور کند. می توان سه بخش را برای سردر در نظر گرفت؛، دو پایه بزرگ و طاق ضربی روی آنها و دو پایه در وسط که محل استقرار در ورودی است. سردر مسجد، کتیبه هایی به خط ثلث و تابلو‌هایی با خط کوفی نیز دارد و ستون مارپیچی، حاشیه طاق سردر را زینت داده است.

گنبد بنا

گنبد فعلی مسجد کبود اصیل نبوده و حاصل مرمت های معاصر است، باتوجه به دو سند تصویری ترسیم شده در سال های پیش از ویرانی مسجد، یعنی مینیاتور مطراقچی و کروکی شاردن فرانسوی میتوان گفت که گنبد مسجد بر روی یک ساقه استوانه ای (گریو) قرار داشته است. مسجد کبود فعلی دو گنبد قابل توجه دارد که دو گنبد خانه را شکل می دهند. گنبد بزرگ با قطر 17 متر بر روی صحن بزرگ و اصلی قرار دارد و یکی از بزرگترین گنبد های ساخته شده در ایران به شمار می آید و تقسیم وزن سنگین آن روی پایه های متعدد، اشراف سازندگان به علم هندسه را اثبات می کند.

مقبره

مقبره درست در قسمت جنوبی مسجد قرار گرفته است. این بخش از مسجد کبود تبریز، با توجه به قبوری که فعال نیز در سردابه آن موجودند، عملکرد مقبره بودن آن محرز است و بر اساس توصیفات تاورنیه، در محل اتصال آن به گنبد خانه اصلی، حاجبی از جنس سنگ مرمر و محرابی شکل داشته است. وجود دو دهلیز یا بروار برای ایجاد دسترسی از گنبدخانه اصلی به درون گنبدخانه مقبره، موید عدم امکان دسترسی مستقیم بین این دو فضا بوده است.