سبک معماری دوره آذری ، پاورپوینت سبک آذری ، معماری شیوه آذری ، عناصر معماری آذری ، ویژگی های سبک آذری در معماری ، بناهای تاریخی سبک آذری ، نیارش و آرایه در شیوه آذری ، دانلود پاورپوینت معماری آذری ، سبک آذری ppt

شیوه آذری، سبکی در معماری اسلامی ایران، منسوب به اذربایجان، مشهور به سبک مغول یا ایرانی - مغول و مقارن با دورهٔ حکومت ایلخانان بر ایران است. سرزمین آذربایجان در معماری ایران در رده نخست اهمیت جای دارد چراکه سه شیوه معماری ایران (پارسی ، آذری و اصفهانی) از آنجا سرچشمه گرفته و به سراسر کشور رسیده است. زمانی که ایلخانیان مغول خواستند که ویرانی های نیاکان را بازسازی کنند یا دست کم به خاطر نیازی که به کاخ و خانه و گرمابه و . . . در پایتخت داشتند، معماران را از سرزمین های جنوبی به دربار خود فرا خواندند. از آمیزش ویژگی های معماری مرکز ایران و جنوب با سنت ها و روش هایی که از روزگار کهن، بومی آذربایجان شده بود شیوه معماری پدید آمد که به درستی نام شیوه آذری گرفت.

مطلب مرتبط :
سبک اصفهانی+ پاورپوینت

مطلب مرتبط :
سبک خراسانی+ پاورپوینت

مطلب مرتبط :
سبک رازی+ پاورپوینت

سبک آذری از لحاظ تاریخی و معماری به دو دوره تقسیم میشود :

1 دوره اول حکومت ایلخانی به پایتختی مراغه که از اواسط قرن هفتم هجری قمری شروع شده و تا دهه آخر قرن هشتم و یورش تیمور به ایران ادامه می یابد.

ویژگی های دوره اول :

ساخت بناهای سترگ و عظیم
توجه به تناسبات عمودی بنا
تنوع در ایوان سازی
ساخت ایوان با پلان مستطیل شکل
استفاده از تزئیناتی چون گچ‌بری، کاشی زرین فام و کاشی نقش برجسته.

2 دوره دوم شامل حکومت تیموریان و به پایتختی سرمقند است . تیمور به هنرمندان علاقه زیادی داشت و در یورش های خود به ایران هنرمندان و صنعتگران را جمع کرده و روانی سرمقند می ساخت.

ویژگی های دوره دوم :

ساخت ساقه (گلوگاه) بین فضای گنبد و گنبد خانه.
ایجاد سطوح ناصاف در تمامی بنا.
استفاده از تزئینات کاشی معرق (موزاییک کاری)

ویژگی های معماری سبک آذری

بهره گیری بیشتر از هندسه در طراحی معماری این دوره
بهره گیری از هندسه و تنوع در طراحی تهرنگ ساختمان درنهاز یعنی بیرون زدگی در کالبد و نخیر یعنی تو رفتگی در آن نمودار می شود.
ساخت ساختمان هایی با اندازه های بزرگ که در شیوه های پیشین مانند نداشت.(همانند گنبد سلطانیه و مسجد علیشاه تبریز)
انواع نقشه یا میانسرای چهار ایوانی برای مسجد ها و مدرسه ها بکار می رفت.
در شیوه رازی، آجرکاری نما همراه با سفت کاری انجام می شد اما در شیوه آذری، نخست ساختمان با خشت یا آجر و سنگ بدون نما سفت کاری، سپس نماسازی به آن افزوده می شده است. (در واقع نماسازی از خود بنا جدا بوده است).
به تدریج از کاربرد آجر کاسته و جای آن را کاشی (سفال لعابدار) گرفت.
بکار گرفتن کاشی تراش یا مُعرق و کاشی هفت رنگ.

نیارش در شیوه آذری

در دوره‌ی اول آن که زمان آمیختگی شیوه‌های پیشین با معماری بومی آذربایجان بود، از چفت کلیل آذری که در آن سرزمین رواج داشت بهره گرفتند. این چفت در همه جای ایران همین نام را دارد.

در شیوه آذری جفت 5 و 7 را دگرگون کردند و گمان کردند که این نام از نسبت 7/5 گرفته شده است. از این رو چفت را به‌گونه‌ای زدند که نسبت بلندا به نیم دهانه 5 به 7 می‌شد. چفت به دست آمده پایداری چفت 5 و 7 را نداشت و زیر بار، ترک بر می‌داشت، این نادرستی سپس از سوی قوام الدین شیرازی و زین العابدین شیرازی درست شد.
در شیوه آذری چفت چمانه نیز بسیار به کار رفت. چفد پایه، در طاق آهنگ ایوان مسجد جامع یزد چمانه است. گنبدی که با چفت چمانه زده می‌شود سبویی نام دارد، گنبد سلطانیه سبویی می‌باشد.

در این شیوه برای ساخت گنبد گسسته روی آهیانه‌ی گنبد دیوارهای به نام خشخاشی، در گرداگرد آن می‌ساختند که خود گنبد روی آن سوار می‌شد. پایه یا ساقه‌ی گنبد به دو گونه گریو یا اربانه ساخته می‌شد.
در این شیوه از چند گونه تاق بهره‌گیری شد. مثل طاق آهنگ، کلمبو، تویزه که میان تویزه‌های آن به دو روش کجاوه و خوانچه پوش پر شده است
ساقه (پایه) گنبد به دو گونه ساخته می شد گریو و یا اربانه. بلندی گریو گاه به 10 متر می رسید. مانند گریو گنبد امام رضا (ع).

آرایه در شیوه آذری

در سبک رازی آجرکاری نما همراه با سفت‌کاری انجام میگردید، یعنی در یک زمان، ساختمان پایدارتر و نماسازی آن ماندگارتر می‌شد. اما در سبک معماری آذری نخست ساختمان را با خشت، آجر و یا سنگ لاشه یا کلنگی با شتاب و به گونه‌ی زبره یعنی بدون نما می‌ساختند و سفت‌کاری می‌شد سپس آمود و نماسازی به آن افزوده می‌شد، که یا با پوسته‌ای از آجر گره‌سازی آجری و انداز و رگچین بود یا با گچ، اندود و نقاشی روی آن همراه می‌شد. بعضی اوقات گره‌سازی آجری با کاشی و گره‌سازی درهم (معقلی) برای آمود به کار می رفت. کم‌کم از به کاربردن آجر، کاسته شد و جای آن را کاشی یا سفال لعابدار و سفال‌نگاری با نگاره‌های برجسته (مهری) گرفته شد. یکی دیگر از گونه های آمود کاشی تراش یا معرق بود که تا پیش از آن کمتر به کار گرفته شده بود. کاشی‌تراشی معرق‌کاری در این شیوه بسیار پیشرفت کرد. سپس در دوره‌ی دوم این شیوه بهره‌گیری از کاشی هفت‌رنگ و کاشی خشتی برخی از ساختمان‌ها باب شد.

بناها و آثار تاریخی شیوه آذری

شنب غازان
ربع رشیدی
رصدخانه مراغه
ارگ علیشاه در تبریز
مدرسه و تکیه امیر چخماق
مقبره شاه نعمت الله ولی در ماهان کرمان
مدرسه غیاثیه خردگرد در خواف
حرم امام رضا(ع)
مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی
مسجد کبود تبریز
مدرسه امامی اصفهان
مسجد جامع یزد
مسجدگوهرشاد
مجموعه تاریخی سنگ بست
مسجد جامع عتیق شیراز
مقبره هارونیه در توس
گور امیر تیمور در سمرقند
مزار شیخ احمد جام در تربت جام
مقبره ي سلطان بخت آغا در اصفهان
مسجد و مدرسه ي طلاکار ي در سمرقند
مجموعه ي آرامگاه ها ي شاه زند در سمرقند
مدرسه گوهرشاد در هرات
مسجد بی بی خاتون در سمرقند
مدرسه ي میر عرب در بخارا
پل قافلانکوه
منارجنبان
زندان اسکندریا مدرسه ي ضیاییه در یزد
کاروانسرا انجیره در جاده یزد – طبس
کاروانسرا ي چهار آباد درجاده ي نطنز – اصفهان
مسجد جامع ورامین
گنبد سلطانیه یا مقبره ي اولجایتو

در ادامه به تشریح خصوصیات معماری برخی از آثار شیوه آذری مینماییم.

گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه باشکوه‌ترین ساختمان شیوه آذری و شاید هم کل معماری ایران است که در کنار آن آرامگاه سلطان محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شده‌ است.

گنبد سلطانیه در پنج فرسخی سمت شرقی زنجان در داخل باروی شهر قدیم سلطانیه قرار گرفته است و بنایی میباشد هشت ضلعی که طول هر ضلع آن ۸۰ گز است. هشت مناره نیز در اطراف گنبد دارد؛ و قدیمی‌ترین گنبد دوپوش موجود در ایران است. رنگ گنبد آبی است. بر روی این اضلاع گنبد بلندی قرار نوشته‌اند. ارتفاع بنا ۴۸٫۵ متر و قطر دهانه داخلی آن ۲۵٫۵ متر می‌باشد در قسمت بالایی آن ساختمان دور تا دور اتاق‌ها و غرفه‌گرفته. خود گنبد از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ پوشیده و سقف داخل اتاق‌های بالا با گچ‌بری‌ها و آجرهای رنگارنگ تزیین یافته‌است. در حاشیه طاقها آیات قرآنی و اسماالله با خط جلی نوشته شده‌است. حکاکی‌هایی در آجرهای دیوارها و سقف‌های رنگین بنا نیز دیده می‌شود.

ضخامت گنبد ۱۶۰ سانتی‌متر و فضای خالی بین دو پوسته ۶۰ سانتی‌متر است. سیستم دو جداره بودن گنبد در ارتباط با مسایل ایستایی قابل بررسی است. به طوری که به لحاظ بالا بودن مقاومت بنا در لنگرهای خمشی و برشی، آن را توخالی و بنا را در مقابل زلزله آسیب‌ناپذیر كرده است. در فضای گنبدخانه، ۸ جرز سنگین با عرض ۷۸/۶ متر قرار دارد که وزن ۱۶۰۰ تنی گنبد را به شالوده‌ها منتقل می‌کنند. سطح مقطع هر کدام از این جرزها حداقل ۵۰ متر مربع و بار وارده بر آن ۲۰۰ تن محاسبه شده است.

مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد، یکی از خارق العاده‌ترین و منحصربفردترین بناهای تاریخی مربوط به شیوه آذری است البته مدت زمان ساخت و تکمیل مسجد جامع یزد، در یک قرن و در دوران‌های مختلف تاریخ انجام گردیده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سلطنت ایلخانی، صفویان، حکومت تیموریان، فرمانروایی آل مظفر و قاجاریان اشاره کرد این در حالی است که اولین بانی این اثر حیرت انگیز، عمرو لیث صفاری است. اما مشهورترین بانی ساخت آن، علاالدوله کالنجار، است که در سال‌های ۴۷۴ تا ۴۹۸ هجری شمسی به‌عنوان حاکم یزد، فعالیت کرده است. این اثر تاریخی شگفت‌انگیز، متشکل از یک ایوان مرتفع، دو شبستان، دو گرم‌خانه واقع در ضلع‌های شرقی و غربی شبستان‌ها، گنبدخانه، دو پایاب و یک صحن بزرگ به شکل مستطیل است که نشانگر معماری و طراحی ساخت جالب و زیبای ایران باستان است. شش ورودی برای داخل شدن به این مسجد بزرگ در نظر گرفته شده که هرکدام در قسمت‌های مختلف مسجد تعبیه شده است. کاشی‌کاری فوق‌العاده زیبای معرق، گره‌ چینی و نقش‌های اسلیمی و گیاهی که بر ایوان مرتفع این بنای عظیم، همچون خورشیدی درخشان، خودنمایی می‌کند، نمایی منحصربه‌فرد را برای آن، به وجود آورده است.

مطلب مرتبط :
مسجد جامع یزد+ پاورپوینت

مسجد گوهر شاد

مسجد گوهرشاد توسط معمار معروف ایرانی، قوام‌الدین شیرازی به وسعت دو هزار و ۸۰۰ مترمربع و زیربنای ۹ هزار و ۴۰۰ مترمربع، با استفاده از آجر و گچ و به شیوه معماری اسلامی در شرق و با به کارگیری سبک معماری دوران تیموری بنا گردید.

مسجد گوهرشاد مرکب از یک صحن، چهار ایوان، یک گنبد فیروزه‌ای، دو گلدسته زیبا و هفت شبستان میباشد و به جهت قدمت تاریخی، سبک معماری و زیبایی‌های هنری یکی از مهم‌ترین آثار باستانی مشهد و صنعت معماری ایران اسلامی به شمار می‌رود. مسجد گوهر شاد از حیث کاشی ‌کاری ممتاز عهد تیموری شهرت بسیاری دارد و تمام در و دیوارهای آن مزیّن به اسماء جلاله، آیات قرآنی، احادیث شریفه، اشعار و مدح و ثنای ائمه اطهار(ع) بوده که با خط ‌های ثلث، نسخ، نستعلیق، کوفی و بنایی خطاطان بزرگ همچون بایسنقر و امامی اصفهانی ترمیم یافته‌اند. طاق‌های گنبدی شکل مسجد و مناره‌های آن با استفاده از سبک مقرنس، نقوش و خطوط دیوار بر روی زمینه گچی و معرق‌کاری ممتاز عصر تیموری، جلوه‌های بی‌نظیری از هنر ایرانی را در مرکز حرم مطهر به نمایش در آورده است

گور امیر تیمور

گور امیر تیمور (تیمور گورکانی) آرامگاه فاتح آسیای شرقی در سمرقند ازبکستان میباشد. این مکان به عنوان پیشرو و الگویی برای مقبره های بعدی بزرگ معماری مغول ، از جمله باغ های بابر در کابل ، مقبره همایون در دهلی و تاج محل در آگرا ، ساخته شده است.

مطلب مرتبط :
بررسی معماری تاج محل + پاورپوینت

مقبره امیر تیمور هشت ضلعی است که توسط یک گنبد فلوت لاجوردی تاجگذاری گردیده است. نمای بیرونی دیوارها شامل کاشی های آبی ، آبی روشن است که در تزئینات هندسی و اشیاء گرافی در برابر پیش زمینه آجرهای مایل به زرد ساخته شده است. در زمان سلطنت اولوغ بگ ، درگاهی ساخته شد تا ورودی مقبره را فراهم کند. در داخل مقبره به عنوان یک محفظه بزرگ و مرتفع با سوله های عمیق در کناره ها و تزئینات متنوع ظاهر می شود. قسمت پایین دیواره های پوشیده شده توسط صفحات اونیکس که به صورت یک تابلو تشکیل شده اند. هر یک از این صفحات با نقاشی های تصفیه شده تزئین شده اند. در بالای تابلو قرنیز استالاکتیت مرمر قرار دارد. قسمت های وسیعی از دیوارها با گچ رنگی تزئین شده است. طاقها و گنبد داخلی توسط کاریکاتورهای پرپشتی با نقش برجسته ، تزئینات و نقاشی شده تزئین شده اند.